Đêm Giao thừa là khoảnh khắc chuyển giao đầy thiêng liêng và ý nghĩa trong tín ngưỡng tâm linh của người Việt, đánh dấu sự kết thúc của năm cũ và khởi đầu của một năm mới. Đây là thời điểm quan trọng để mỗi gia đình thực hiện nghi lễ văn khấn cúng giao thừa 2018, bày tỏ lòng thành kính đối với thần linh, tổ tiên và cầu mong những điều tốt lành sẽ đến trong năm Mậu Tuất. Việc chuẩn bị chu đáo mâm cúng và đọc văn khấn đúng cách không chỉ thể hiện sự trân trọng các giá trị phong tục truyền thống mà còn gửi gắm ước nguyện về bình an, sức khỏe và tài lộc cho mọi thành viên trong gia đình.
Ý nghĩa sâu sắc của nghi lễ Giao thừa
Nghi lễ Giao thừa, hay còn gọi là Lễ Trừ tịch, là một trong những nghi lễ quan trọng nhất trong văn hóa Việt Nam, diễn ra vào thời khắc cuối cùng của năm cũ và khoảnh khắc đầu tiên của năm mới. “Giao” có nghĩa là giao lại, trao lại; “thừa” có nghĩa là nhận lấy. Giao thừa chính là lúc bàn giao công việc giữa vị thần Hành Khiển cai quản năm cũ và vị thần Hành Khiển mới nhậm chức trong năm mới. Đây là một nghi thức mang đậm ý nghĩa tâm linh sâu sắc, không chỉ là sự thay đổi về thời gian mà còn là sự luân chuyển của năng lượng, vận khí giữa trời và đất, giữa con người và thế giới siêu nhiên.
Mục đích chính của lễ cúng Giao thừa là “nghênh tân, tiễn cửu” – đón mừng vị quan Hành Khiển mới và tiễn đưa vị quan Hành Khiển cũ, đồng thời tri ân các vị thần linh đã phù hộ độ trì trong suốt một năm qua và cầu xin sự ban phước lành cho năm tới. Việc thực hiện nghi lễ này một cách trang trọng, thành kính thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với tổ tiên, trời đất và các vị thần, mong muốn một khởi đầu suôn sẻ, may mắn. Khoảnh khắc Giao thừa còn là dịp để mỗi người tự nhìn lại bản thân, gột rửa những điều không may mắn của năm cũ và hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn, với hy vọng về sức khỏe, an khang, thịnh vượng cho cả gia đình.
Chuẩn bị mâm cúng Giao thừa ngoài trời
Mâm cúng Giao thừa ngoài trời thường được chuẩn bị kỹ lưỡng và đặt ở vị trí trang trọng, thường là giữa sân hoặc hiên nhà, nơi có thể giao hòa với đất trời. Mục đích của lễ cúng này là để nghênh đón các vị thần Hành Khiển, các vị thần linh cai quản đất đai, thổ địa, và các vong linh không nơi nương tựa, mời họ cùng về chung vui và ban phước lành.
Thời gian và vị trí đặt mâm cúng
Lễ cúng Giao thừa ngoài trời thường được tiến hành vào đúng thời khắc Giao thừa, tức là từ 23h ngày 30 Tết đến 1h sáng mùng 1 Tết. Mâm cúng nên đặt giữa sân, hoặc trước cửa chính của ngôi nhà, hướng ra ngoài trời. Việc này thể hiện sự tôn trọng, mong muốn các vị thần linh có thể thuận tiện giáng lâm chứng giám lòng thành của gia chủ. Cần đảm bảo khu vực đặt mâm cúng sạch sẽ, trang nghiêm.
Các lễ vật cần có trên mâm cúng ngoài trời
Một mâm cúng Giao thừa ngoài trời đầy đủ, tươm tất thể hiện lòng thành kính của gia chủ. Các lễ vật cơ bản thường bao gồm:
- Hương đèn: Nến hoặc đèn dầu để thắp sáng, tượng trưng cho ánh sáng tâm linh, dẫn lối cho thần linh.
- Trầu cau: Vật phẩm truyền thống không thể thiếu trong các nghi lễ thờ cúng của người Việt, tượng trưng cho sự gắn kết và lòng thành.
- Rượu, trà: Đồ uống dâng lên thần linh, thể hiện sự mời gọi và kính trọng.
- Gạo muối: Biểu tượng của sự no đủ, sung túc và thanh khiết.
- Xôi: Một đĩa xôi gấc hoặc xôi đỗ xanh, tượng trưng cho sự may mắn, ấm no.
- Gà luộc: Một con gà trống nguyên con (màu vàng), luộc chín tới, đặt ngay ngắn trên đĩa. Gà trống tượng trưng cho sự khởi đầu, sung mãn và khí thế mạnh mẽ. Tuy nhiên, theo truyền thống, nếu Giao thừa rơi vào năm Dậu (năm con gà – như Giao thừa đón năm Đinh Dậu 2017), một số gia đình sẽ kiêng không dùng gà để cúng, thay vào đó có thể dùng khoanh giò hoặc một miếng thịt heo luộc. Đối với Giao thừa 2018 (đón năm Mậu Tuất – năm con Chó), việc dùng gà luộc là hoàn toàn phù hợp và không có kiêng kỵ nào.
- Bánh chưng/bánh tét: Món ăn truyền thống của Tết Nguyên đán, biểu tượng của đất trời và sự đoàn viên.
- Hoa quả: Một đĩa ngũ quả đầy đặn, đa dạng về màu sắc, tượng trưng cho sự sung túc và những lời cầu mong tốt đẹp.
- Tiền vàng, sớ cúng: Tiền vàng mã, sớ cúng viết sẵn để dâng lên thần linh.
Lưu ý rằng mâm cúng ngoài trời không nhất thiết phải có bát hương truyền thống. Gia chủ có thể cắm hương trực tiếp vào các lễ vật như xôi, bánh chưng hoặc hoa quả để dâng lên. Điều quan trọng nhất là lòng thành kính và sự chuẩn bị chu đáo từ tâm của người thực hiện nghi lễ.
van-khan-cung-giao-thua-2018
Văn khấn cúng Giao thừa 2018 ngoài trời
Khi mọi lễ vật đã được chuẩn bị tươm tất và đặt trang trọng trên mâm cúng, gia chủ sẽ thắp nén hương, thành tâm quỳ lạy và đọc bài văn khấn. Đây là phần quan trọng nhất, nơi gia chủ trình bày lòng thành, ước nguyện của mình đến các vị thần linh. Bài văn khấn Giao thừa ngoài trời thường có nội dung như sau:
Nam mô a di đà phật! (3 lần)
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Đức Đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
– Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy Ngài Cựu niên Đương cai Hành khiển.
– Con kính lạy Đương niên Thiên quan (năm Mậu Tuất) các Ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long Mạch, Táo quân, chư vị Tôn thần.
Nay là phút giao thừa năm Mậu Tuất,
Tín chủ (chúng) con là: [Họ và tên của gia chủ]
Ngụ tại: [Địa chỉ cụ thể của gia đình]
Giao thừa chuyển năm.
Năm cũ qua đi, năm mới đã đến.
Tam dương khai thái, vạn tượng canh tân.
Ngài Thái Tuế Tôn thần trên vâng lệnh thượng đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh, tảo trừ yêu nghiệt.
Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc nhân ngày đầu xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sắm sửa hương hoa phẩm vật dâng lên trước án, cúng dâng phật thánh dâng hiến Tôn thần, đốt nén hương thơm, thành tâm bái thỉnh.
Chúng con kính mời: ngài Cựu niên Đương cai Ngài Tân niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần; ngài bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ Thần linh Thổ địa, Phúc đức Chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài thần, các Bản gia Táo quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin các vị giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho gia đình chúng con luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hoà thuận, làm ăn phát đạt.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám, Phù hộ độ trì.
Nam mô a di đà phật! (3 lần)
Khi đọc bài văn khấn này, gia chủ nên đọc với tâm thế thành kính, trang nghiêm, rõ ràng từng lời, từng chữ. Sau khi đọc xong, chờ cho hương tàn thì vái lạy tạ lễ và hóa vàng mã. Lòng thành của gia chủ chính là điều quan trọng nhất trong mọi nghi lễ tâm linh.
Nghi thức cúng Giao thừa trong nhà
Sau khi hoàn tất lễ cúng Giao thừa ngoài trời, gia chủ sẽ tiến hành lễ cúng trong nhà, thường là tại bàn thờ gia tiên và bàn thờ Thần Tài, Thổ Địa. Nghi lễ này mang ý nghĩa mời gọi ông bà, tổ tiên về nhà cùng con cháu đón năm mới, và cảm tạ các vị thần quản giữ gia đình, đất đai.
Chuẩn bị mâm cúng trong nhà
Mâm cúng Giao thừa trong nhà thường đơn giản hơn mâm cúng ngoài trời nhưng vẫn phải đầy đủ các vật phẩm cơ bản thể hiện sự kính trọng và mong cầu bình an. Các lễ vật thường bao gồm:
- Hương đèn: Nến hoặc đèn dầu để thắp sáng bàn thờ.
- Hoa quả: Một đĩa ngũ quả hoặc các loại trái cây tươi.
- Trầu cau: Vẫn là vật phẩm không thể thiếu.
- Bánh kẹo: Các loại bánh mứt, kẹo ngọt dâng lên tổ tiên và thần linh.
- Rượu, trà: Đặt trên bàn thờ.
- Nước sạch: Một chén nước trong.
- Tiền vàng, sớ cúng: Tiền vàng mã và sớ cúng dành cho gia tiên và thần linh trong nhà.
- Món ăn mặn (tùy chọn): Một số gia đình có thể đặt thêm các món ăn mặn đã chuẩn bị cho bữa cơm tất niên lên bàn thờ để mời tổ tiên. Tuy nhiên, theo các chuyên gia phong thủy tại tiengnoituoitre.com, đối với lễ Giao thừa trong nhà, chỉ cần hương đăng, hoa quả và trầu cau là đủ, quan trọng là lòng thành.
Khi thắp hương, gia chủ chỉ cần cắm mỗi bát hương một nén hương, cắm thẳng và ngay ngắn, tránh cắm nghiêng lệch. Sau khi bày biện xong, gia chủ sẽ thắp hương và đọc văn khấn tại bàn thờ gia tiên và bàn thờ Thần Tài, Thổ Địa.
Văn khấn cúng Giao thừa trong nhà (tại bàn thờ gia tiên)
Nam mô a di đà phật! (3 lần)
– Con kính lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, bá thúc đệ huynh, cô di tỷ muội, nội ngoại gia tộc linh hồn.
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm Đinh Dậu (âm lịch), nhằm ngày… tháng… năm Mậu Tuất (dương lịch), chính tiết Giao thừa.
Tín chủ (chúng) con là: [Họ và tên của gia chủ]
Ngụ tại: [Địa chỉ cụ thể của gia đình]
Phút Giao thừa sắp sửa đến, năm cũ qua đi, năm mới Mậu Tuất đã tới.
Trước án kính cẩn thắp nén tâm hương, dâng bày lễ vật, kim ngân, trầu cau, rượu trà, hoa quả, thành tâm kính mời:
Cụ Kim niên Đương cai Thái Tuế Chí Đức Tôn thần, Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, Ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Ngài Ngũ phương Long Mạch, Ngài Tiền hậu Địa chủ Tài thần, Ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân cùng các vị Thần linh cai quản trong khu vực này.
Kính cẩn tâu trình lên các vị: Phút Giao thừa thiêng liêng, tiết Trừ tịch năm Đinh Dậu đã mãn, năm Mậu Tuất mới tới.
Kính mời các vị cùng về thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho con cháu chúng con một năm mới an khang, thịnh vượng, gia đạo bình an, sức khỏe dồi dào, vạn sự hanh thông.
Kính mời hương hồn Tiên tổ nội ngoại hai bên, chư vị Hương linh, Gia tiên liệt vị, cùng về thụ hưởng lễ vật, độ trì cho con cháu chúng con một năm mới tốt lành, mọi sự như ý, gia đình hòa thuận, con cháu thảo hiền.
Chúng con cúi xin Thành hoàng Bản cảnh, Thần linh Thổ địa, Ông Công, Ông Táo, cùng chư vị Tôn thần hiển linh, chứng giám lòng thành.
Lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám, phù hộ độ trì.
Nam mô a di đà phật! (3 lần)
Bài văn khấn này thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với tổ tiên và các vị thần linh đã che chở, dẫn dắt gia đình trong năm cũ và cầu mong sự tiếp tục phù hộ trong năm mới.
Những điều cần lưu ý trong nghi lễ Giao thừa
Để nghi lễ Giao thừa diễn ra suôn sẻ và mang lại nhiều may mắn, gia chủ cần lưu ý một số điểm quan trọng:
Vệ sinh và chuẩn bị không gian thờ cúng
Trước khi Giao thừa, toàn bộ ngôi nhà, đặc biệt là khu vực thờ cúng cần được dọn dẹp sạch sẽ, gọn gàng. Bàn thờ phải được lau chùi cẩn thận, bát hương được bao sái (tỉa chân nhang) và sắp xếp lại. Việc này không chỉ thể hiện sự tôn kính mà còn giúp loại bỏ những điều cũ kỹ, xui xẻo của năm cũ, đón chào những năng lượng mới mẻ, tích cực vào nhà.
Tâm thế khi hành lễ
Quan trọng hơn cả lễ vật là lòng thành của gia chủ. Khi hành lễ, cần giữ tâm thanh tịnh, trang nghiêm, thành kính. Tránh cãi vã, nói tục, làm ồn ào trong thời khắc Giao thừa. Mọi thành viên trong gia đình nên thể hiện sự hòa thuận, yêu thương để thu hút khí cát lành.
Tránh đổ vỡ và những điều không may
Trong thời điểm Giao thừa, cần hết sức cẩn trọng để tránh làm đổ vỡ đồ đạc, đặc biệt là gương, chén bát. Theo quan niệm dân gian, việc đổ vỡ vào đêm Giao thừa có thể báo hiệu một năm mới không suôn sẻ, nhiều trắc trở. Hạn chế quét nhà, hót rác vào đúng thời khắc Giao thừa vì có thể làm mất đi tài lộc, may mắn của gia đình.
Mặc trang phục chỉnh tề
Khi thực hiện nghi lễ cúng Giao thừa, gia chủ và các thành viên tham gia nên mặc trang phục lịch sự, chỉnh tề. Điều này thể hiện sự tôn trọng đối với thần linh và tổ tiên, cũng như sự nghiêm túc trong việc duy trì các phong tục truyền thống. Tránh mặc quần áo luộm thuộm, quá hở hang hoặc có màu sắc quá lòe loẹt.
Xông đất đầu năm
Sau lễ cúng Giao thừa, theo phong tục truyền thống, người đầu tiên bước vào nhà (người “xông đất”) cũng rất quan trọng. Người xông đất thường là người hợp tuổi với gia chủ, có tính cách vui vẻ, hòa đồng, mang lại may mắn. Nếu không có người xông đất, chính gia chủ có thể tự mình ra khỏi nhà và bước vào lại sau vài phút để “tự xông đất” cho gia đình.
Nghi lễ Giao thừa không chỉ là một nét đẹp văn hóa mà còn là sợi dây gắn kết các thế hệ trong gia đình, nhắc nhở về nguồn cội và những giá trị tinh thần thiêng liêng. Việc hiểu rõ và thực hiện đúng các nghi thức, cùng với một tâm thế thành kính, sẽ giúp mỗi gia đình đón chào năm mới với nhiều niềm vui, hy vọng và may mắn.
Sắm lễ vật và bài văn khấn Thần Tài, Thổ Địa Giao thừa
Trong đêm Giao thừa, ngoài lễ cúng gia tiên, việc cúng Thần Tài và Thổ Địa cũng rất quan trọng đối với các gia đình làm kinh doanh, buôn bán. Đây là nghi lễ nhằm cảm tạ các vị thần đã phù hộ cho công việc làm ăn thuận lợi trong năm cũ và cầu mong tiếp tục nhận được tài lộc, thịnh vượng trong năm mới.
Chuẩn bị mâm cúng Thần Tài, Thổ Địa
Mâm cúng Thần Tài, Thổ Địa vào đêm Giao thừa có thể được đặt tại ban thờ riêng của các vị này trong nhà. Lễ vật thường bao gồm:
- Hương đèn: Nến hoặc đèn dầu.
- Hoa tươi: Hai bình hoa tươi đặt hai bên.
- Trái cây: Một đĩa trái cây tươi, có thể là ngũ quả hoặc các loại quả đẹp mắt.
- Nước sạch: Ba chén nước đặt trước tượng Thần Tài, Thổ Địa.
- Rượu, trà: Đặt trên bàn thờ.
- Gạo muối: Hai chén gạo muối nhỏ.
- Tiền vàng, sớ cúng: Tiền vàng mã, sớ cúng dành cho Thần Tài, Thổ Địa.
- Bánh kẹo, mứt Tết: Một ít bánh kẹo hoặc mứt Tết đã chuẩn bị.
Văn khấn cúng Thần Tài, Thổ Địa đêm Giao thừa
Nam mô a di đà phật! (3 lần)
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Ngài Thần Tài vị tiền.
– Con kính lạy Ngài Thổ Địa Chi Thần.
– Con kính lạy các vị Long Mạch Thần Quân, Ngũ Phương Ngũ Thổ Phúc Đức Chính Thần.
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm Đinh Dậu (âm lịch), nhằm ngày… tháng… năm Mậu Tuất (dương lịch), chính tiết Giao thừa.
Tín chủ con là: [Họ và tên của gia chủ]
Ngụ tại: [Địa chỉ cụ thể của cửa hàng/nhà ở]
Nhân thời khắc Giao thừa thiêng liêng, tiết Trừ tịch năm Đinh Dậu đã mãn, năm Mậu Tuất đã đến, con thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật, trà quả, kim ngân, giấy tiền, xôi chè… để bày tỏ lòng thành kính trước án Thần Tài, Thổ Địa.
Kính mời Ngài Thần Tài vị tiền, Ngài Thổ Địa Chi Thần, các vị Long Mạch Thần Quân, Ngũ Phương Ngũ Thổ Phúc Đức Chính Thần giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.
Cúi xin các vị chứng giám lòng thành, phù hộ độ trì cho con cháu trong gia đình con một năm mới:
Sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng.
Công việc làm ăn buôn bán thuận lợi, phát đạt, tiền tài sung túc.
Gia đạo bình an, mọi sự hanh thông, sở cầu như ý.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.
Nam mô a di đà phật! (3 lần)
Sau khi đọc văn khấn, gia chủ vái lạy, chờ hương tàn và hóa vàng mã. Việc cúng Thần Tài, Thổ Địa vào đêm Giao thừa giúp gia chủ củng cố mối liên kết tâm linh với các vị thần cai quản tiền bạc và đất đai, từ đó cầu mong một năm mới đầy may mắn và thành công trong công việc.
Khác biệt giữa văn khấn Giao thừa 2018 và các năm khác
Mặc dù cấu trúc và ý nghĩa chung của bài văn khấn Giao thừa là nhất quán qua các năm, vẫn có những điểm khác biệt nhỏ cần lưu ý, đặc biệt là về danh xưng các vị Hành Khiển và Thái Tuế. Năm 2018 là năm Mậu Tuất. Theo phong tục, mỗi năm sẽ có một vị Hành Khiển và một vị Thái Tuế khác nhau cai quản.
Cụ thể, trong bài văn khấn cúng giao thừa 2018, gia chủ cần xướng danh chính xác các vị thần của năm Mậu Tuất:
- Đương niên Thiên quan (Năm Mậu Tuất) Ngũ Phương Hành Khiển: Chu Đại tướng quân.
- Đương niên Thái Tuế Chí Đức Tôn thần (Năm Mậu Tuất): Giang Võ Đại Tướng quân.
Việc xướng đúng tên các vị thần cai quản từng năm thể hiện sự am hiểu và tôn trọng sâu sắc đối với tín ngưỡng dân gian. Nếu xướng sai, có thể lễ cúng sẽ kém phần linh nghiệm hoặc không thể gửi gắm đúng nguyện vọng đến đúng vị thần. Do đó, trước mỗi dịp Giao thừa, gia chủ nên tìm hiểu kỹ thông tin về các vị thần cai quản năm đó để chuẩn bị văn khấn chính xác nhất. Ngoài ra, việc lựa chọn lễ vật cũng có thể có một vài kiêng kỵ nhỏ tùy theo từng năm (như đã đề cập về việc kiêng cúng gà vào năm Dậu), tuy nhiên những kiêng kỵ này thường không phổ biến và chỉ mang tính địa phương hoặc gia đình. Đối với năm Mậu Tuất 2018, các lễ vật truyền thống như gà luộc, bánh chưng, xôi… đều hoàn toàn phù hợp.
Nhìn chung, tinh thần cốt lõi của lễ Giao thừa vẫn là lòng thành, sự biết ơn và mong cầu những điều tốt đẹp. Dù có những thay đổi nhỏ về danh xưng hay lễ vật, thì tâm ý của người thực hiện nghi lễ vẫn là yếu tố quyết định sự linh thiêng và giá trị của buổi lễ.
Kết luận
Nghi lễ văn khấn cúng giao thừa 2018 không chỉ là một phong tục truyền thống mà còn là khoảnh khắc thiêng liêng để mỗi gia đình Việt Nam cùng nhau nhìn lại năm cũ, đón chào năm mới với bao hy vọng và ước nguyện. Việc chuẩn bị chu đáo, thành tâm trong từng lời văn khấn và lễ vật chính là cách tốt nhất để bày tỏ lòng kính trọng đối với thần linh, tổ tiên, đồng thời gửi gắm mong ước về một năm Mậu Tuất an khang, thịnh vượng, tràn đầy hạnh phúc. Hãy để thời khắc Giao thừa trở thành một khởi đầu suôn sẻ và ý nghĩa cho mọi điều tốt đẹp sắp tới.