Đêm giao thừa là thời khắc chuyển giao thiêng liêng, đánh dấu sự kết thúc của năm cũ và khởi đầu của một năm mới với biết bao hy vọng. Trong dòng chảy văn hóa tâm linh của người Việt, việc chuẩn bị và thực hiện văn khấn giao thừa không chỉ là một nghi lễ mà còn là nét đẹp văn hóa, thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với ông bà, tổ tiên, chư vị thần linh và ước vọng về một năm mới an lành, thịnh vượng. Đây là một phần không thể thiếu của phong tục cúng giao thừa trong Tết Nguyên Đán, mang ý nghĩa sâu sắc về sự kết nối giữa trời đất, con người và thế hệ. Thông qua những lời khấn nguyện, mỗi gia đình gửi gắm ước mong về tài lộc, sức khỏe và bình an cho cả năm.
Ý nghĩa sâu sắc của nghi thức cúng giao thừa trong văn hóa Việt
Cúng giao thừa, hay còn gọi là Lễ Trừ Tịch, là một trong những nghi lễ quan trọng và thiêng liêng nhất trong văn hóa dân gian Việt Nam. Nó không chỉ đơn thuần là sự chuyển đổi về thời gian mà còn chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc về mặt tâm linh, vũ trụ và gia đạo.
Thời khắc chuyển giao thiêng liêng và quan niệm vũ trụ
Giao thừa là điểm giao thoa giữa năm cũ và năm mới, cụ thể là vào khoảnh khắc 0 giờ 0 phút 0 giây của mùng 1 Tết. Đây được xem là thời điểm trời đất giao hòa, âm dương hội tụ, mọi vật đều được làm mới. Theo quan niệm dân gian, năng lượng vũ trụ trong khoảnh khắc này rất mạnh mẽ, mang đến sự khởi đầu đầy hứng khởi, giúp xua tan những điều không may mắn, xui xẻo của năm cũ và mở ra một năm mới tràn đầy hy vọng, cơ hội tốt lành. Người Việt tin rằng, việc cúng giao thừa vào thời khắc này sẽ nhận được sự ban phước từ các vị thần linh, giúp gia đình đón nhận nhiều điều tốt đẹp.
Tín ngưỡng về các vị Thần Hành Khiển và Phán Quan
Một trong những nét đặc trưng của nghi thức cúng giao thừa là việc tiễn vị Thần Hành Khiển của năm cũ và đón vị Thần Hành Khiển của năm mới. Theo cuốn Việt Nam phong tục của học giả Phan Kế Bính (1915), người Việt tin rằng mỗi năm sẽ có một vị thần cai quản, ứng với 12 con giáp, được gọi là Thái Tuế hoặc Hành Khiển. Đến đêm giao thừa, vị thần cũ sẽ bàn giao công việc cho vị thần mới. Lễ cúng giao thừa ngoài trời chính là để tiễn ông Hành Khiển cũ về trời, trình báo công việc một năm và đón ông Hành Khiển mới xuống hạ giới, bắt đầu nhiệm vụ cai quản mọi sự trên trần gian. Cùng với các vị Hành Khiển là các vị Phán Quan và Thiên Ôn, cùng chịu trách nhiệm về binh đao, dịch bệnh, mùa màng, vận hạn của nhân gian. Việc chuẩn bị lễ vật và văn khấn giao thừa chu đáo thể hiện sự thành kính, mong cầu các vị thần ban phước lành, che chở cho gia đình một năm thuận buồm xuôi gió.
Tầm quan trọng của lễ cúng giao thừa đối với gia đình Việt
Ngoài ý nghĩa tâm linh và tín ngưỡng thần linh, lễ cúng giao thừa còn mang ý nghĩa đoàn tụ gia đình sâu sắc. Đây là dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn, hiếu kính đối với ông bà tổ tiên đã khuất, mời các vị về cùng đón Tết, chứng giám cho lòng thành của con cháu. Trong khoảnh khắc thiêng liêng này, các thành viên trong gia đình cùng quây quần bên nhau, cùng thực hiện các nghi thức cúng lễ, thắp hương, cầu nguyện, tạo nên sự gắn kết chặt chẽ và truyền thống văn hóa tốt đẹp. Lễ cúng giao thừa không chỉ là phong tục mà còn là sợi dây vô hình kết nối các thế hệ, khẳng định giá trị gia đình trong đời sống tinh thần của người Việt. Nó là biểu tượng của sự trân trọng quá khứ, sống trọn vẹn hiện tại và hướng đến tương lai với niềm tin và hy vọng.
Người dân thực hiện nghi lễ cúng giao thừa, thể hiện lòng thành kính và nét đẹp tâm linh trong văn hóa Việt
Chuẩn bị mâm cúng giao thừa hoàn chỉnh và đúng lễ nghi
Việc chuẩn bị mâm cúng giao thừa tươm tất, đúng lễ nghi là một phần quan trọng để nghi thức diễn ra trọn vẹn. Lễ vật không cần quá cầu kỳ nhưng phải thể hiện được sự thành tâm và chu đáo của gia chủ. Mâm cúng thường được chia làm hai phần chính: mâm cúng ngoài trời và mâm cúng trong nhà, mỗi mâm mang một ý nghĩa và mục đích khác nhau.
Mâm cúng giao thừa ngoài trời: Tiễn cựu nghinh tân
Mâm cúng ngoài trời được đặt ở sân nhà hoặc trước cửa chính, hướng ra phía có đường lớn. Mục đích chính của lễ cúng này là để tiễn đưa vị Thần Hành Khiển của năm cũ và cung nghinh vị Thần Hành Khiển của năm mới cùng các vị Tôn Thần khác. Do đó, lễ vật thường mang ý nghĩa tượng trưng cho sự trang trọng và lòng thành kính đối với thiên địa và các vị thần linh.
Các lễ vật cần chuẩn bị cho mâm cúng ngoài trời bao gồm:
- Hương đèn: Nến hoặc đèn dầu để thắp sáng, tượng trưng cho ánh sáng tâm linh và sự dẫn lối.
- Trầu cau: Vật phẩm truyền thống, thể hiện sự kính trọng và lời mời.
- Hoa tươi: Các loại hoa mang ý nghĩa may mắn, thanh khiết như hoa đào, hoa mai, hoa cúc, hoa vạn thọ.
- Ngũ quả: Mâm trái cây đủ màu sắc, tượng trưng cho sự sung túc, đủ đầy, thường là các loại quả như bưởi, chuối, dưa hấu, thanh long, cam, quýt.
- Nước sạch: Một chén nước trắng tinh khiết.
- Muối, gạo: Tượng trưng cho sự no đủ, tài lộc.
- Vàng mã, quần áo cúng: Dùng để hóa vàng sau khi cúng xong, tiễn các vị thần.
- Thức ăn:
- Gà trống luộc: Gà trống nguyên con, luộc chín, bày cúng với ý nghĩa của sự khởi đầu tốt lành, sung mãn.
- Xôi gấc hoặc xôi đỗ xanh: Màu đỏ của xôi gấc tượng trưng cho may mắn, tài lộc.
- Bánh chưng, bánh tét: Món ăn truyền thống của Tết, tượng trưng cho trời đất, sự vuông tròn, sum vầy.
- Chè, bánh kẹo: Thể hiện sự ngọt ngào, ấm áp.
- Rượu: Dùng để dâng cúng.
Mâm cúng ngoài trời cần được đặt trang trọng, sạch sẽ, thể hiện sự tôn kính của gia chủ đối với các vị thần linh. Thời gian cúng là vào đúng khoảnh khắc giao thừa, tức từ 23h ngày 30 Tết đến 1h sáng ngày mùng 1 Tết.
Mâm cúng giao thừa trong nhà: Lễ vật và sự chu toàn
Sau khi hoàn tất lễ cúng ngoài trời, gia chủ sẽ tiến hành cúng trong nhà. Mâm cúng trong nhà được đặt trên bàn thờ gia tiên, với mục đích mời ông bà, tổ tiên, các vị thần hộ trì gia đình (Thổ Công, Thần Tài…) về nhà cùng đón Tết và chứng giám lòng thành của con cháu. Mâm cúng này thường phong phú hơn, thể hiện sự chu đáo, ấm cúng của gia đình.
Các lễ vật phổ biến cho mâm cúng trong nhà bao gồm:
- Hương đèn, trầu cau, hoa tươi, ngũ quả, nước sạch: Tương tự như mâm cúng ngoài trời, nhưng thường được chọn lọc và sắp xếp tỉ mỉ hơn.
- Thức ăn:
- Bánh chưng, bánh tét: Luôn là món ăn trung tâm của mâm cúng Tết.
- Gà trống luộc hoặc thịt heo luộc: Tùy theo phong tục từng vùng miền.
- Nem rán, giò chả: Các món ăn truyền thống, thường xuyên xuất hiện trong bữa cơm ngày Tết.
- Canh măng, miến dong: Những món canh truyền thống, mang hương vị đặc trưng của Tết.
- Nộm hoặc các món rau xào: Để mâm cúng thêm đa dạng.
- Xôi gấc hoặc xôi đỗ: Màu sắc đẹp mắt, tượng trưng cho may mắn.
- Chè trôi nước hoặc chè kho: Món tráng miệng ngọt ngào.
- Rượu, bia, nước ngọt: Để dâng cúng.
Mâm cúng trong nhà thường được chuẩn bị kỹ lưỡng, bày biện đẹp mắt, thể hiện sự sum vầy, đoàn tụ. Đây là cơ hội để gia đình cùng nhau chuẩn bị, tạo nên không khí ấm áp, gắn kết trước thềm năm mới.
Các lưu ý quan trọng khi chuẩn bị lễ vật
Khi chuẩn bị lễ vật cho văn khấn giao thừa, gia chủ cần lưu ý một số điểm sau để đảm bảo sự trang trọng và đúng nghi thức:
- Lễ vật phải tươi mới và sạch sẽ: Thể hiện sự tôn trọng đối với thần linh và tổ tiên. Tránh dùng đồ đã héo úa, hư hỏng.
- Số lượng lễ vật: Thường là số lẻ (3, 5, 7…) tượng trưng cho dương khí, sự phát triển.
- Màu sắc: Ưu tiên các màu sắc tươi sáng, rực rỡ, đặc biệt là màu đỏ (xôi gấc, dưa hấu…) tượng trưng cho may mắn.
- Tránh dùng đồ giả: Hoa quả giả, tiền vàng mã in màu sắc sặc sỡ không có giá trị tâm linh bằng đồ thật và tiền vàng mã truyền thống.
- Không cúng những món kiêng kỵ: Tùy theo vùng miền và tín ngưỡng, có thể có những món ăn kiêng kỵ không được dùng trong lễ cúng. Ví dụ, một số nơi kiêng thịt chó, mèo, hoặc các loại hoa có ý nghĩa không tốt.
- Sự chu toàn và thành tâm: Quan trọng hơn cả là lòng thành kính của gia chủ. Lễ vật dù đơn giản nhưng được chuẩn bị với tất cả tấm lòng sẽ được chứng giám.
Việc chuẩn bị mâm cúng giao thừa không chỉ là một nghi thức mà còn là một hành động thể hiện sự trân trọng giá trị văn hóa, niềm tin tâm linh và tình cảm gia đình.
Mâm cúng giao thừa ngoài trời với hương hoa, trái cây, xôi chè được chuẩn bị tươm tất theo phong tục truyền thống
Vương hiệu 12 vị quan Hành Khiển và Phán Quan qua các năm
Theo tín ngưỡng dân gian, mỗi năm trong chu kỳ 12 con giáp sẽ có một vị Hành Khiển và các vị Phán Quan, Thiên Ôn tương ứng chịu trách nhiệm cai quản hạ giới. Việc biết rõ vương hiệu của các vị này là rất quan trọng để gia chủ có thể đọc văn khấn giao thừa một cách chính xác và đầy đủ, thể hiện sự tôn kính đối với các đấng cai quản vận mệnh nhân gian trong năm. Dưới đây là danh sách chi tiết vương hiệu 12 vị quan Hành Khiển và Phán Quan tương ứng với mỗi năm con giáp:
- Năm Tý: Chu Vương hành khiển, Thiên Ôn hành binh chi thần, Lý Tào phán quan.
- Năm Sửu: Triệu Vương hành khiển, Tam Thập lục thương hành binh chi thần, Khúc Tào phán quan.
- Năm Dần: Ngụy Vương hành khiển, Mộc Tinh hành binh chi thần, Tiêu Tào phán quan.
- Năm Mão: Trịnh Vương hành khiển, Thạch Tinh hành binh chi thần, Liễu Tào phán quan.
- Năm Thìn: Sở Vương hành khiển, Hoả Tinh hành binh chi thần, Biểu Tào phán quan.
- Năm Tỵ: Ngô Vương hành khiển, Thiên Hao hành binh chi thần, Hứa Tào phán quan.
- Năm Ngọ: Tần Vương hành khiển, Thiên Mao hành binh chi thần, Ngọc Tào phán quan.
- Năm Mùi: Tống Vương hành khiển, Ngũ Đạo hành binh chi thần, Lâm Tào phán quan.
- Năm Thân: Tề Vương hành khiển, Ngũ Miếu hành binh chi thần, Tống Tào phán quan.
- Năm Dậu: Lỗ Vương hành khiển, Ngũ Nhạc hành binh chi thần, Cự Tào phán quan.
- Năm Tuất: Việt Vương hành khiển, Thiên Bá hành binh chi thần, Thành Tào phán quan.
- Năm Hợi: Lưu Vương hành khiển, Ngũ Ôn hành binh chi thần, Nguyễn Tào phán quan.
Khi cúng giao thừa, gia chủ cần tra cứu chính xác năm đang chuẩn bị bước vào (năm mới) để gọi tên đúng vị Đương Niên Hành Khiển và Phán Quan. Đồng thời, cũng cần nhớ tên vị Cựu Niên Hành Khiển và Phán Quan để tiễn biệt một cách trọn vẹn. Việc này không chỉ thể hiện sự cẩn trọng mà còn là niềm tin vào sự sắp đặt của thiên ý, mong cầu các vị thần phù hộ cho một năm mới an khang, thịnh vượng.
Các bài văn khấn giao thừa chi tiết cho từng không gian và đối tượng
Văn khấn giao thừa là phần hồn của nghi lễ, là lời thỉnh cầu, báo cáo và ước nguyện của gia chủ gửi đến các đấng linh thiêng. Mỗi bài khấn lại có những đặc điểm riêng, phù hợp với từng đối tượng được cúng và không gian thực hiện. Việc lựa chọn và đọc đúng bài khấn thể hiện sự tôn trọng, lòng thành kính và mong muốn được chứng giám của người hành lễ.
Văn khấn giao thừa ngoài trời: Tiễn cựu nghinh tân
Lễ cúng giao thừa ngoài trời được thực hiện vào đúng thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Đây là thời điểm tiễn biệt vị thần cũ và cung đón vị thần mới, cùng các vị thần linh cai quản thiên địa. Bài khấn này thường mang tính trang trọng, đề cao các vị thần.
Bài số 1 (Tham khảo từ TS Lê Xuân Phương):
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Kính lạy:
- Đức Đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
- Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn Thần.
- Ngài cựu niên [tên] hành khiển, [tên] phán quan.
- Tân niên [tên] hành khiển; [tên] phán quan.
- Bản xứ Thổ địa phúc đức chính thần, Ngũ phương long mạch điền chủ tiếp dẫn tài thần.
Nay là phút giao thừa giữa năm… và năm…
Chúng con là…, tuổi:…, ngụ tại…
Phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khai thái, vạn tượng canh tân. Nay Ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Thượng Đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều đế khuyết, lưu phúc lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.
Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án. Cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên Đương cai, Ngài Tân niên Đương cai Thái Tuế Chí đức Tôn thần, Ngài Bản cảnh Thành Hoàng, Chư vị Đại Vương, Ngài Bản xứ Thần Linh Thổ Địa, Phúc Đức Chính Thần, các Ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài Thần, Bản gia Táo Quân và chư vị Thần Linh cai quản ở trong xứ này.
Cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho chúng con: Minh niên khang thái, trú dạ cát tường. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông. Người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù – Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Nam mô Bồ tát Ma ha tát đại chứng minh. (Lạy 3 lạy)
Bài số 2 (Trong sách Văn khấn Nôm):
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con kính lạy:
- Chín phương Trời, con lạy mười phương Đất, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Đức Đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
- Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
- Ngài Cựu niên Đương cai hành khiển.
- Ngài đương niên Thiên quan: [tên] phán quan.
- Các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Táo quân,chư vị Tôn thần.
Nay là phút giao thừa năm…, chúng con là…, ngụ tại…
Nhân giờ phút thiêng liêng vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khai thái, vạn tượng canh tân, nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Thượng đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.
Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật nghi lễ cung trần, dâng lên trước án. Cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời các ngài giá lâm trước án, thụ hưởng lễ vật. Phù hộ độ trì cho tín chủ chúng con được minh niên khang thái, vạn sự cát tường. Bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông , ngày ngày được hưởng ơn Trời, Phật, chư vị Tôn thần.
Cúi xin chín phương Trời mười phương chư Phật cùng Chư vị tôn thần chứng giám, phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Khi đọc văn khấn giao thừa ngoài trời, gia chủ cần đứng trước mâm lễ, hướng mặt ra ngoài, thành tâm đọc to rõ ràng từng lời khấn. Sau khi đọc xong, vái lạy ba lạy để thể hiện lòng thành kính tối cao.
Văn khấn giao thừa trong nhà: Cầu an gia đạo
Mâm cúng trong nhà được đặt trên bàn thờ gia tiên, nơi thờ cúng ông bà, tổ tiên và các vị thần hộ trì gia đình. Lễ cúng này tập trung vào việc mời tổ tiên về nhà ăn Tết, đồng thời cầu mong sự bình an, hòa thuận và may mắn cho gia đạo.
Mâm cúng giao thừa trong nhà ấm cúng, bày biện chu đáo để đón tổ tiên và chư vị thần linh về sum họp
Bài số 1:
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).
Kính lạy:
- Đức đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
- Hoàng Thiên hậu Thổ chư vị tôn Thần.
- Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương.
- Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân. Các ngày Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này.
- Các Cụ Tổ tiên nội ngoại chư vị tiên Linh.
Nay là giờ phút giao thừa năm…, chúng con là:…, ngụ tại:…
Phút giao thừa vừa tới, nay theo Vận luật, tống cựu nghinh tân, giờ Tý đầu Xuân, đón mừng Nguyên Đán. Chúng con thành tâm sửa biện hương hoa vật phẩm, nghi lễ cung trần, dâng lên trước Án, cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén Tâm hương dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời:
- Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương.
- Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa.
- Ngài định Phúc Táo quân.
- Ngài Phúc Đức chính Thần.
- Các Ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài thần.
- Ngài Bản Gia Táo Quân.
- Các ngày Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này.
Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con lại kính mời: các cụ Tiên Linh Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Bá thúc huynh đệ, Cô di tỷ muội, nội ngoại tộc chư vị hương linh, cúi xin giáng về linh sàng thụ hưởng lễ vật.
Chúng con lại kính mời các vị Vong Linh tiền Chủ hậu Chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước Án, chiêm ngưỡng Tôn Thần, thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho chúng con: Minh niên khang thái, vạn sự cát tường. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông. Người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù – Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Bài số 2:
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Con kính lạy:
- Chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
- Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật.
- Đức Bồ tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh.
- Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần.
- Ngài cựu niên hành khiển, cựu Hành binh chi thần, cựu phán quan.
- Ngài đương niên hành khiển, đương niên Hành binh chi thần, đương niên phán quan.
- Các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.
Nay là phút giao thừa năm… với năm…, chúng con là:…, sinh năm:…, hành canh:…, tuổi…, cư ngụ tại số nhà:…, ấp/khu phố…, xã/phường…, quận/huyện/ thành phố…, tỉnh/thành phố…
Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân.
Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.
Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật, Thánh, dâng hiến tôn thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cai Thái tuế, ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân, và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho tín chủ, minh niên kháng thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần.
Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư Phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần, 3 lạy).
Khi thực hiện lễ cúng trong nhà, gia chủ nên mặc trang phục chỉnh tề, đứng nghiêm trang trước bàn thờ, đọc lời khấn với tất cả lòng thành kính. Sau khi đọc xong, hãy vái lạy ba lạy để hoàn tất nghi thức.
Văn khấn giao thừa Thần Tài: Cầu mong tài lộc, kinh doanh phát đạt
Trong quan niệm dân gian Việt Nam, Thần Tài là vị thần cai quản tiền bạc, tài lộc, mang đến sự thịnh vượng và may mắn trong kinh doanh, buôn bán. Đặc biệt đối với các gia đình kinh doanh, công ty, doanh nghiệp, việc cúng Thần Tài vào đêm giao thừa là một nghi lễ quan trọng để cầu mong một năm mới phát đạt, tiền tài rủng rỉnh, sự nghiệp hanh thông. Lời khấn Thần Tài thường thể hiện rõ ước muốn về sự sung túc và phát triển.
Bàn thờ Thần Tài được sắp xếp trang nghiêm để thực hiện văn khấn giao thừa, cầu mong tài lộc dồi dào
Sau đây là bài văn khấn giao thừa Thần Tài:
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Nay phút giao thừa năm cũ… với năm mới…
Chúng con là:… sinh năm:…, hành canh:… tuổi… (ví dụ: 65 tuổi), ngụ tại số nhà…, ấp/khu phố…, xã/phường…, quận/huyện/thành phố…, tỉnh/thành phố…
Phút giao thừa vừa điểm, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên đán, tín chủ chúng con thành tâm, tu biện hương hoa phẩm vật, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Hỷ Thần, Phúc đức chính Thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài Thần, các ngài bản gia Táo phủ Thần quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước án, chiêm ngưỡng tân xuân, thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự cát tường, bốn mùa được bình an, gia đạo hưng long, thịnh vượng.
Tâm thành cầu nguyện, lễ bạc tiến dâng, cúi xin chứng giám.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).
Khi cúng Thần Tài, gia chủ nên đặt mâm cúng ở bàn thờ Thần Tài, nơi thường được đặt ở góc nhà gần cửa chính, hướng ra ngoài. Lễ vật nên có thêm các vật phẩm liên quan đến tài lộc như tiền vàng, bánh kẹo, hoa quả tươi.
Văn khấn giao thừa Thổ Công: Giữ gìn an khang đất đai
Thổ Công, hay còn gọi là Thổ Địa, là vị thần cai quản đất đai, nhà cửa, bếp núc trong mỗi gia đình. Cúng Thổ Công vào đêm giao thừa là cách để gia chủ báo cáo những việc đã qua trong năm cũ và cầu mong sự bình an, may mắn, hòa thuận cho các thành viên trong gia đình, đồng thời giữ gìn sự yên ấm cho ngôi nhà trong năm mới. Bài khấn Thổ Công thường được tích hợp vào bài khấn chung trong nhà.
Sau đây là gợi ý mẫu văn khấn giao thừa Thổ Công hay nhất:
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Kính lạy:
- Đức đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật
- Hoàng Thiên hậu Thổ chư vị tôn Thần
- Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương
- Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân. Các ngày Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này
- Các Cụ Tổ tiên nội ngoại chư vị tiên Linh
Nay là giờ phút giao thừa năm…, chúng con là:…, ngụ tại:…
Phút giao thừa vừa tới, nay theo vận luật, tống cựu nghinh tân, giờ Tý đầu Xuân, đón mừng Nguyên Đán. Chúng con thành tâm sửa biện hương hoa vật phẩm, nghi lễ cung trần, dâng lên trước Án, cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén Tâm hương dốc lòng bái thỉnh
Chúng con kính mời:
- Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương.
- Ngài bản xứ Thần Linh Thổ địa.
- Ngài định Phúc Táo quân.
- Ngài Phúc Đức chính Thần.
- Các Ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài thần.
- Ngài Bản Gia Táo Quân.
- Các ngài Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này.
Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con lại kính mời: Các cụ Tiên Linh Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Bá thúc huynh đệ, Cô di tỷ muội, nội ngoại tộc chư vị hương linh, cúi xin giáng về linh sàng thụ hưởng lễ vật.
Chúng con lại kính mời: Các vị Vong Linh tiền Chủ hậu Chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước Án, chiêm ngưỡng Tôn Thần, thụ hưởng lễ vật
Nguyện cho chúng con: Minh niên khang thái, vạn sự cát tường. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông. Người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù – Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Văn khấn giao thừa ông bà tổ tiên: Bày tỏ lòng hiếu kính
Thờ cúng tổ tiên là một trong những nét đẹp văn hóa lâu đời, thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn của con cháu đối với cội nguồn. Vào đêm giao thừa, việc khấn vái ông bà tổ tiên trước bàn thờ gia tiên không chỉ là nghi thức mà còn là khoảnh khắc thiêng liêng để các thế hệ thể hiện sự tưởng nhớ, kết nối và mời gọi các đấng sinh thành về cùng đón Tết. Bài khấn này thường mang tính chất gần gũi, chân thành, thể hiện tình cảm gia đình.
Gia đình thành kính thắp hương và thực hiện văn khấn giao thừa trước bàn thờ tổ tiên, thể hiện đạo hiếu
Sau đây là văn khấn giao thừa ông bà tổ tiên thành tâm, ý nghĩa nhất mà tiengnoituoitre.com sưu tầm:
Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.
Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.
Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ …
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm…, tín chủ (chúng) con là:…, ngụ tại:…
Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới. Chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên Địa tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư linh.
Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thuỳ chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng, bách sự như ý, vạn sự tốt lành, luôn luôn mạnh khoẻ, gia đình hoà thuận.
Thành tâm bái thỉnh, cúi xin chư vị tôn thần và gia tiên nội ngoại chứng giám phù hộ độ trì.
Nam Mô A Di Đà Phật (3 lần, 3 lạy).
Khi cúng tổ tiên, gia chủ nên chuẩn bị mâm cúng tươm tất, có đầy đủ các món ăn truyền thống, đồ cúng yêu thích của ông bà. Mặc dù lời khấn chung trong nhà thường đã bao gồm phần kính mời tổ tiên, việc có một bài khấn riêng biệt như trên giúp nhấn mạnh lòng hiếu kính và sự kết nối mạnh mẽ hơn với thế hệ đi trước.
Những lưu ý quan trọng khi thực hiện nghi lễ văn khấn giao thừa
Để nghi lễ văn khấn giao thừa diễn ra một cách trọn vẹn và thể hiện đầy đủ lòng thành kính, gia chủ cần lưu ý một số yếu tố quan trọng về thời gian, trang phục và tâm thế. Những chi tiết nhỏ này góp phần tạo nên một buổi lễ thiêng liêng và ý nghĩa.
Thời gian và trang phục phù hợp
- Thời gian cúng: Lễ cúng giao thừa phải được thực hiện đúng vào khoảnh khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, tức là từ 23h ngày 30 Tết đến 1h sáng ngày mùng 1 Tết. Đây là khung giờ linh thiêng nhất, khi các vị thần linh luân chuyển và trời đất giao hòa. Cúng đúng giờ thể hiện sự tôn trọng đối với các đấng siêu nhiên.
- Trang phục: Gia chủ và những người tham gia lễ cúng nên mặc trang phục lịch sự, chỉnh tề, sạch sẽ. Tránh mặc quần áo luộm thuộm, quá hở hang hoặc có màu sắc quá nổi bật. Trang phục truyền thống như áo dài hoặc áo lễ là lựa chọn tốt nhất để thể hiện sự trang nghiêm.
Tâm thế và thái độ thành kính
- Lòng thành tâm: Đây là yếu tố quan trọng nhất. Dù lễ vật có thể đơn giản nhưng nếu được chuẩn bị và dâng cúng bằng tất cả tấm lòng thành kính, sự biết ơn và cầu nguyện chân thành, chắc chắn sẽ được thần linh và tổ tiên chứng giám.
- Thái độ nghiêm trang: Khi đọc văn khấn giao thừa, gia chủ cần đứng thẳng, nét mặt nghiêm túc, không cười đùa, không nói chuyện riêng. Giọng đọc cần rõ ràng, chậm rãi, thể hiện sự tôn trọng đối với lời khấn và các đấng được khấn.
- Tập trung: Hạn chế xao nhãng trong quá trình làm lễ. Hãy tập trung vào từng lời khấn, từng hành động thắp hương, vái lạy để cảm nhận được sự kết nối tâm linh.
Tránh những điều kiêng kỵ
Trong đêm giao thừa và suốt quá trình làm lễ, cần tránh một số điều kiêng kỵ theo quan niệm dân gian để không làm mất đi sự thiêng liêng của buổi lễ:
- Không cãi vã, to tiếng: Đêm giao thừa là khoảnh khắc hòa hợp, vui vẻ. Tránh mọi xung đột, lời nói nặng nhẹ trong gia đình.
- Không đổ vỡ: Hạn chế tối đa việc làm rơi vỡ đồ đạc, đặc biệt là bát đĩa, ly tách, gương… vì có thể mang lại điềm không may.
- Không quét nhà: Theo quan niệm cũ, việc quét nhà vào đêm giao thừa hoặc mùng 1 Tết có thể quét đi tài lộc, may mắn của gia đình. Nên dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ từ trước đó.
- Không mặc đồ đen, trắng: Những màu sắc này thường gắn liền với tang lễ, không phù hợp với không khí vui tươi, may mắn của ngày Tết.
- Không cho lửa, nước: Tránh cho lửa (mượn bật lửa, diêm) hoặc nước (nước sạch, nước mắm…) vào thời khắc giao thừa và sáng mùng 1, vì người ta tin rằng đó là cho đi tài lộc của mình.
- Không được chúc Tết trước Giao thừa: Việc chúc Tết trước giao thừa được cho là mang lại điều không may.
Việc tuân thủ các lưu ý này không chỉ giúp buổi lễ diễn ra suôn sẻ mà còn góp phần duy trì những giá trị văn hóa, tín ngưỡng đẹp đẽ của dân tộc.
Đêm giao thừa là thời khắc thiêng liêng, là cầu nối giữa quá khứ và tương lai. Việc thực hiện nghi thức văn khấn giao thừa một cách trọn vẹn không chỉ là gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống mà còn là cách mỗi người Việt thể hiện lòng thành kính, biết ơn đối với tổ tiên, chư vị thần linh và gửi gắm những ước nguyện tốt đẹp cho một năm mới an lành, hạnh phúc và thịnh vượng. Hy vọng với những thông tin chi tiết về ý nghĩa, cách chuẩn bị và các bài văn khấn giao thừa đầy đủ mà tiengnoituoitre.com đã cung cấp, quý độc giả sẽ có một buổi lễ đón năm mới thật ấm cúng và ý nghĩa.