Phong tục Tết Nguyên đán từ lâu đã trở thành nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong tâm hồn mỗi người Việt. Hơn cả một kỳ nghỉ lễ, Tết Nguyên đán là sự giao thoa thiêng liêng giữa trời và đất, là thời khắc khởi đầu vạn sự, mang trong mình những ý nghĩa sâu xa về sự đoàn viên, lòng biết ơn và hy vọng. Bài viết này của tiengnoituoitre.com sẽ khám phá chi tiết những phong tục, tập quán độc đáo của Tết Việt, giúp bạn hiểu rõ hơn về văn hóa Việt phong phú, tín ngưỡng dân gian lâu đời và những giá trị truyền thống bất biến đã được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Đây không chỉ là những nghi thức mà còn là sợi dây vô hình gắn kết cộng đồng và gia đình.
Phong Tục Là Gì? Định Nghĩa và Vai Trò Trong Đời Sống Người Việt
Theo Từ điển tiếng Việt, phong tục được hiểu là những thói quen, tập quán đã ăn sâu vào đời sống xã hội, được cộng đồng thừa nhận và tuân theo. Khác với nghi lễ mang tính quy định chặt chẽ, phong tục có tính linh hoạt hơn nhưng lại bền vững trong tiềm thức, trở thành một phần không thể thiếu trong các hoạt động sống thường nhật của con người. Trong bối cảnh văn hóa Việt Nam, phong tục là tổng hòa của những tập quán tinh thần và vật chất, được hình thành qua hàng ngàn năm lịch sử, phản ánh triết lý sống, tín ngưỡng và cách ứng xử của người Việt với thiên nhiên, xã hội và tổ tiên.
Những phong tục này không chỉ đơn thuần là những hành động lặp đi lặp lại mà chúng còn chứa đựng giá trị biểu tượng sâu sắc, giáo dục đạo đức, củng cố tình cảm cộng đồng và gia đình. Đặc biệt trong dịp Tết Nguyên đán, phong tục càng trở nên quan trọng, đóng vai trò là cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, giúp thế hệ trẻ hiểu và trân trọng những di sản văn hóa mà cha ông để lại. Chúng là minh chứng sống động cho bản sắc dân tộc, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt lịch sử, định hình nên tâm hồn Việt. Qua phong tục, con người không chỉ thực hiện những hành vi mà còn thể hiện niềm tin, ước vọng và lòng thành kính, tạo nên một bức tranh văn hóa đa sắc màu và đầy ý nghĩa.
Những Phong Tục Tết Nguyên Đán Cổ Truyền Việt Nam: Nét Đẹp Vĩnh Cửu
Tết Nguyên đán, hay còn gọi là Tết cổ truyền, không chỉ là một lễ hội mà là cả một hệ thống phong tục, tập quán, nghi lễ được lưu giữ và duy trì từ bao đời nay, tạo nên bản sắc độc đáo của người Việt. Mỗi phong tục đều mang một ý nghĩa riêng, góp phần làm nên sự phong phú và sâu sắc của văn hóa ngày Tết.
Đoàn Tụ Bên Gia Đình và Ý Nghĩa “Tết Đoàn Viên”
Trong quan niệm của người Việt, Tết Nguyên đán luôn được xem là Tết đoàn viên. Đây là dịp trọng đại để mọi thành viên trong gia đình, dù bận rộn đến mấy, cũng cố gắng trở về sum họp, quây quần bên mâm cơm ấm cúng. Nét đẹp này không chỉ thể hiện tình cảm huyết thống mà còn là sự gìn giữ và củng cố mối liên kết gia đình. Từ những người con xa xứ, những người làm ăn phương xa, tất cả đều hướng về cội nguồn, về mái ấm gia đình trong những ngày đầu năm mới.
Hơn thế nữa, Tết còn là ngày đoàn tụ với cả những người đã khuất. Từ bữa cơm tối đêm 30, trước khoảnh khắc Giao thừa thiêng liêng, các gia đình đều thành kính thắp hương, dâng cỗ mời hương linh ông bà, tổ tiên và những người thân đã qua đời trở về ăn cơm, vui Tết cùng con cháu. Phong tục cúng gia tiên này thể hiện lòng hiếu thảo, sự biết ơn và niềm tin vào thế giới tâm linh, rằng người đã mất vẫn luôn dõi theo và phù hộ cho con cháu. Đó là sợi dây vô hình kết nối giữa các thế hệ, khẳng định giá trị “uống nước nhớ nguồn” và sự trọn vẹn của tình thân gia đình Việt.
Cúng Ông Công, Ông Táo: Nghi Thức Tiễn Chầu Trời
Phong tục cúng ông Công, ông Táo diễn ra vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch, được coi là nghi lễ mở đầu cho chuỗi hoạt động chuẩn bị đón Tết. Theo tín ngưỡng dân gian, ông Công và hai ông Táo (Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ) là những vị thần cai quản việc bếp núc và định đoạt phước đức cho gia đình. Vào ngày này, các vị thần sẽ cưỡi cá chép lên chầu trời để báo cáo mọi việc tốt xấu của gia chủ trong suốt một năm qua với Ngọc Hoàng.
Mỗi gia đình Việt Nam sẽ dọn dẹp sạch sẽ căn bếp, chuẩn bị mâm cúng tươm tất với hương, hoa, ngũ quả, trầu cau, cùng các lễ vật như quần áo, tiền vàng mã và đặc biệt là ba con cá chép sống (hoặc giấy). Sau khi hoàn tất nghi lễ, cá chép sẽ được phóng sinh xuống sông, suối, ao hồ với niềm tin rằng chúng sẽ hóa rồng đưa ông Táo về trời. Phong tục này không chỉ mang ý nghĩa cầu mong may mắn, bình an mà còn là dịp để mỗi thành viên trong gia đình thể hiện sự biết ơn, mong muốn những điều tốt đẹp nhất sẽ đến trong năm mới, đồng thời nhắc nhở về tầm quan trọng của sự sum vầy, no ấm trong bếp lửa gia đình.
Mâm cúng ông Công, ông Táo
Đi Chợ Tết: Hương Vị Của Mùa Xuân
Đi chợ Tết là một trong những hoạt động không thể thiếu, mang đến không khí đặc biệt của mùa xuân và sự chuẩn bị tươm tất cho những ngày lễ sắp đến. Khác với những phiên chợ thường ngày, chợ Tết luôn nhộn nhịp, rực rỡ và tươi tắn hơn rất nhiều. Từ sáng sớm đến đêm khuya, các khu chợ đều tấp nập người mua kẻ bán, tiếng cười nói rộn ràng, tạo nên một bức tranh sống động và ấm áp.
Người ta đi chợ Tết không chỉ để sắm sửa thực phẩm tươi ngon, quần áo mới cho cả gia đình, hay những loại hoa quả, đồ trang trí nhà cửa, mà còn là để hòa mình vào không khí đặc trưng chỉ có duy nhất một lần trong năm. Chợ Tết là nơi để cảm nhận hương vị của mùa xuân qua mùi hoa tươi, mùi bánh mứt, mùi hương trầm, và là dịp để gặp gỡ, trò chuyện, trao đổi những lời chúc tốt đẹp trước thềm năm mới. Đó là trải nghiệm văn hóa độc đáo, nơi sự chuẩn bị vật chất hòa quyện với niềm vui tinh thần, biểu trưng cho sự đủ đầy, sung túc và hân hoan đón chào một năm mới an lành.
Gói Bánh Tét, Bánh Chưng: Tinh Hoa Ẩm Thực và Tình Thân
Bánh chưng ở miền Bắc và bánh tét ở miền Nam là hai món ăn truyền thống không thể thiếu, là biểu tượng của Tết Nguyên đán Việt Nam. Việc gói bánh không chỉ là hoạt động chuẩn bị ẩm thực mà còn là một phong tục có ý nghĩa sâu sắc, thắt chặt tình cảm gia đình và cộng đồng. Những ngày cận Tết, nhiều gia đình, dòng họ, thôn xóm thường tụ tập cùng nhau, người rửa lá, người vo gạo, người thái thịt, cùng nhau trò chuyện, gói bánh và thức đêm canh nồi bánh luộc.
Bánh chưng, bánh tét được làm từ những nguyên liệu giản dị nhưng đầy ý nghĩa: gạo nếp tượng trưng cho đất, lá dong (hoặc lá chuối) tượng trưng cho trời, nhân đậu xanh và thịt heo mang ý nghĩa của sự đủ đầy, sung túc. Hình vuông của bánh chưng và hình trụ của bánh tét đều thể hiện sự cân bằng âm dương, sự hài hòa của vũ trụ. Những khoảnh khắc quây quần bên bếp lửa hồng, cùng nhau chờ đợi bánh chín không chỉ tạo ra món ăn ngon mà còn tạo nên những ký ức đẹp, những câu chuyện kể mà con cháu sẽ mãi nhớ về. Đây là biểu tượng của sự đoàn kết, tình yêu thương và sự gắn bó bền chặt trong gia đình Việt.
Phong tục gói bánh tét, bánh chưng ngày Tết
Chơi Hoa Dịp Tết: Sắc Màu May Mắn và Hạnh Phúc
Chơi hoa và cây cảnh là một phong tục không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên đán, mang đến sắc màu rực rỡ và không khí tươi vui cho mỗi ngôi nhà. Mỗi loài hoa, cây cảnh đều mang một ý nghĩa đặc trưng, thể hiện ước vọng của gia chủ về một năm mới an lành, thịnh vượng. Ở miền Bắc, hoa đào với sắc hồng tươi thắm là biểu tượng của sự ấm áp, may mắn và tinh hoa của đất trời, xua đuổi tà ma và mang lại vượng khí. Trong khi đó, miền Nam lại rực rỡ với sắc vàng của hoa mai, biểu trưng cho sự giàu sang, phú quý và sự khởi đầu thuận lợi.
Ngoài đào và mai, cây quất cảnh với những quả vàng trĩu cành cũng được nhiều gia đình ưa chuộng, cầu mong tài lộc, bình an và sum vầy. Các loài hoa khác như hoa cúc (biểu tượng của sự trường thọ, phúc lộc), hoa lan (sự thanh cao, sang trọng), hoa đồng tiền (tài lộc, thịnh vượng) cũng được trưng bày khắp nơi, tô điểm cho không gian sống thêm phần sinh động và tràn đầy sức sống. Việc chọn hoa và bày trí hoa không chỉ là hành động trang trí mà còn là cách thể hiện gu thẩm mỹ, lòng tin và ước mơ về một năm mới tràn đầy niềm vui và may mắn.
Bày Mâm Ngũ Quả: Biểu Tượng Của Ngũ Phúc Lâm Môn
Mâm ngũ quả là một nét đẹp văn hóa tinh túy, một biểu tượng không thể thiếu trên bàn thờ tổ tiên trong mỗi gia đình Việt Nam vào dịp Tết Nguyên đán. “Ngũ” tượng trưng cho số 5, con số mang ý nghĩa may mắn và viên mãn trong văn hóa phương Đông, và “ngũ quả” đại diện cho Ngũ phúc lâm môn: Phúc (may mắn), Quý (giàu sang), Thọ (sống lâu), Khang (khỏe mạnh) và Ninh (bình an). Mỗi loại trái cây trên mâm ngũ quả đều được lựa chọn kỹ lưỡng, mang ý nghĩa riêng và thể hiện lòng thành kính đối với trời đất, ông bà tổ tiên.
Mâm ngũ quả ở mỗi vùng miền lại có sự khác biệt về loại quả và cách bày trí, phản ánh đặc trưng thổ nhưỡng và văn hóa địa phương. Tuy nhiên, phổ biến nhất vẫn là các loại quả như mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung (đọc lái thành “cầu vừa đủ xài sung”) ở miền Nam, hay chuối, bưởi, hồng, quất, ớt (hoặc phật thủ) ở miền Bắc. Dù là loại quả nào, ý nghĩa chung của mâm ngũ quả vẫn là cầu mong một năm mới bình an, may mắn, hạnh phúc, an khang và phú quý. Đây không chỉ là một nghi thức trang trọng mà còn là sự gửi gắm những ước vọng tốt đẹp nhất của con người vào thiên nhiên và vũ trụ.
Mâm ngũ quả ngày Tết
Dọn Dẹp Nhà Cửa: Tống Cựu Nghinh Tân
Dọn dẹp nhà cửa là một trong những phong tục quan trọng và phổ biến nhất vào những ngày cận Tết Nguyên đán. Thói quen này xuất phát từ ý nghĩa sâu sắc của việc “tống cựu nghinh tân” – tức là gạt bỏ những điều cũ kỹ, không may mắn của năm cũ để chuẩn bị đón chào năm mới với những điều tốt lành, may mắn và tài lộc. Mỗi ngóc ngách trong nhà đều được lau dọn sạch sẽ, đồ đạc cũ kỹ được sửa sang hoặc vứt bỏ, tạo không gian thoáng đãng, tươi mới.
Việc dọn dẹp nhà cửa không chỉ mang ý nghĩa vật chất là làm sạch sẽ không gian sống mà còn có ý nghĩa tinh thần, như một cách “thanh lọc” tâm hồn, loại bỏ những lo toan, muộn phiền của năm cũ. Người Việt tin rằng, một ngôi nhà sạch sẽ, gọn gàng sẽ thu hút vượng khí, tài lộc và hạnh phúc vào nhà. Đây cũng là dịp để các thành viên trong gia đình cùng nhau làm việc, tăng cường sự gắn kết, tạo không khí vui vẻ, rộn ràng trước thềm năm mới. Dọn dẹp nhà cửa không chỉ là công việc mà còn là một nghi thức mang tính biểu tượng, chuẩn bị sẵn sàng cho những khởi đầu mới tốt đẹp hơn.
Viếng Thăm Mộ Tổ Tiên: Tảo Mộ Biểu Lòng Thành Kính
Phong tục viếng thăm mộ tổ tiên, hay còn gọi là tảo mộ, thường diễn ra vào khoảng 25 tháng Chạp âm lịch, trước khi Tết Nguyên đán chính thức bắt đầu. Đây là một phong tục cao đẹp thể hiện lòng kính trọng, trọn đạo hiếu và sự biết ơn của con cháu đối với ông bà, tổ tiên, những người đã khuất. Trong ngày này, con cháu trong gia đình sẽ cùng nhau ra nghĩa trang, thăm viếng, làm sạch đẹp nơi an nghỉ của người thân.
Các hoạt động tảo mộ bao gồm nhổ cỏ, dọn dẹp xung quanh khu mộ, sơn sửa bia mộ (nếu cần), và thắp hương, dâng hoa quả, lễ vật để mời tổ tiên về ăn Tết cùng con cháu. Phong tục này không chỉ là một nghĩa cử tưởng nhớ mà còn là cách để thế hệ hiện tại kết nối với cội nguồn, giáo dục con cháu về truyền thống “uống nước nhớ nguồn”. Đó là khoảnh khắc thiêng liêng để các thành viên trong gia đình cùng nhau ôn lại những kỷ niệm, thể hiện sự gắn kết không chỉ giữa những người đang sống mà còn với cả những người đã khuất, củng cố thêm giá trị của tình thân và sự liên tục của dòng họ.
Cúng Tất Niên: Bữa Cơm Sum Họp Cuối Năm
Cúng tất niên là một trong những phong tục quan trọng diễn ra vào ngày 30 Tết (hoặc chiều 29 Tết nếu là năm thiếu), đánh dấu sự kết thúc của một năm cũ và chuẩn bị đón chào năm mới. Đây là dịp để các gia đình làm những mâm cỗ tươm tất, thịnh soạn để thắp hương mời ông bà, gia tiên cùng về ăn Tết, sum họp cùng con cháu. Bữa cơm tất niên không chỉ là một bữa ăn đơn thuần mà còn mang ý nghĩa tổng kết, tri ân những điều đã qua và cầu mong những điều tốt đẹp cho năm mới.
Mâm cỗ tất niên thường bao gồm nhiều món ăn truyền thống, tùy theo vùng miền, nhưng đều được chuẩn bị cẩn thận và chu đáo. Đây là dịp để cả gia đình quây quần bên nhau, cùng thưởng thức những món ăn ngon, trò chuyện, chia sẻ những câu chuyện trong năm, và cùng nhau hướng về tương lai. Ý nghĩa của bữa cơm tất niên không chỉ nằm ở ẩm thực mà còn ở sự gắn kết, tình cảm gia đình được thắt chặt. Nó là biểu tượng của sự đủ đầy, no ấm và hạnh phúc, là khoảnh khắc thiêng liêng trước Giao thừa để mọi người cùng nhau gạt bỏ những muộn phiền, sẵn sàng đón nhận những điều mới mẻ.
Thịt kho, bánh tét, khổ qua là những món ăn truyền thống vào dịp Tết
Đón Giao Thừa: Khoảnh Khắc Chuyển Giao Thiêng Liêng
Giao thừa là khoảnh khắc vô cùng thiêng liêng và trọng đại, là thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và năm mới theo quan niệm của người Việt. Đây được coi là thời khắc đất trời giao hòa, vạn vật như được tái sinh, và con người trở nên gần gũi nhất với thiên nhiên, vũ trụ. Trong đêm Giao thừa, mọi nhà đều thắp hương, dâng mâm cỗ cúng tổ tiên và thần linh, cầu mong một năm mới an lành, may mắn.
Khi kim đồng hồ điểm 0 giờ, tiếng pháo hoa rực rỡ bừng sáng trên bầu trời (ở những nơi được phép), tiếng chuông chùa ngân vang, hay những lời chúc mừng năm mới rộn ràng khắp nơi. Nhiều gia đình lựa chọn ra ngoài ngắm pháo hoa, đi chùa cầu an, hoặc cùng nhau quây quần trước màn hình tivi để theo dõi các chương trình mừng năm mới. Khoảnh khắc Giao thừa không chỉ là sự thay đổi về thời gian mà còn là sự đổi mới trong tâm hồn, là lúc để mọi người gạt bỏ những điều không may mắn của năm cũ, mở lòng đón nhận những hy vọng và khởi đầu tốt đẹp cho một năm mới tràn đầy năng lượng và thành công.
Đi Chùa, Hái Lộc: Cầu An, Cầu May Đầu Năm
Đi chùa, hái lộc đầu năm là một phong tục mang nhiều ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa Việt Nam vào dịp Tết Nguyên đán. Đây không chỉ là hoạt động tâm linh cầu xin một năm mới may mắn, bình an mà còn là cách để con người bày tỏ tấm lòng thành kính đối với trời đất, thần linh, tổ tiên và hướng về những giá trị thiện lành. Ngay sau khoảnh khắc Giao thừa, nhiều người dân đã nô nức đi lễ chùa, đền, miếu để dâng hương, thành tâm cầu nguyện cho bản thân và gia đình.
Hành động hái lộc thường diễn ra khi đi chùa vào đêm Giao thừa hoặc sáng mùng Một Tết. Người ta thường chọn một cành non lộc biếc từ cây cổ thụ trong khuôn viên chùa mang về nhà, tượng trưng cho việc “rước lộc vào nhà”, cầu mong một năm mới phát tài, phát lộc, sung túc và may mắn. Lộc được hái về thường được cắm ở bàn thờ hoặc cửa chính, với niềm tin rằng lộc sẽ mang lại sinh khí và sự tươi mới cho cả gia đình. Phong tục này thể hiện niềm tin vào sự tái sinh, vào những điều tốt đẹp sẽ đến, đồng thời là cách để con người tìm thấy sự bình yên trong tâm hồn.
Xông Đất Đầu Năm: Mang Lại Vượng Khí
Theo quan niệm dân gian của người Việt, tục xông đất đầu năm là vô cùng quan trọng, bởi người đầu tiên bước vào nhà sau khoảnh khắc Giao thừa được cho là sẽ ảnh hưởng đến vận khí của gia chủ trong cả năm đó. Vì vậy, nhiều gia đình thường rất cẩn trọng trong việc chọn người xông đất. Họ thường đi xem tuổi, chọn người hợp tuổi với gia chủ, có tính cách vui vẻ, hoạt bát, thành công trong cuộc sống và thường gặp nhiều may mắn, với mong ước rằng người đó sẽ mang lại tài lộc, hạnh phúc và vượng khí cho gia đình.
Thời điểm xông đất diễn ra ngay sau phút Giao thừa, khi năm cũ đã qua và năm mới chính thức bắt đầu. Người xông đất sẽ mang theo những lời chúc tốt đẹp nhất, những phong bao lì xì may mắn và thường không ở lại quá lâu. Đây là một phong tục mang tính biểu tượng cao, thể hiện niềm tin vào sự khởi đầu thuận lợi, vào vận may mà con người mong muốn thu hút cho cả một năm dài. Nó cũng là một nét đẹp văn hóa thể hiện sự quan tâm, mong muốn tốt lành giữa các mối quan hệ xã hội.
Mừng tuổi, lì xì là phong tục mong nhận được lộc đầu năm
Mừng Tuổi, Lì Xì Ngày Tết: Trao Gửi May Mắn
“Mùng một Tết cha, mùng hai Tết mẹ, mùng ba Tết thầy” – câu tục ngữ này đã ăn sâu vào tiềm thức người Việt, thể hiện truyền thống chúc Tết và mừng tuổi. Phong tục lì xì hay mừng tuổi là một trong những nét đẹp văn hóa đặc trưng nhất của Tết Nguyên đán. Người lớn sẽ trao những phong bao lì xì màu đỏ chứa tiền (thường là tiền mới) cho trẻ nhỏ, kèm theo những lời chúc tốt đẹp như “hay ăn chóng lớn”, “học giỏi”, “ngoan ngoãn”,… Ngược lại, con cháu cũng mừng tuổi ông bà, cha mẹ với những lời chúc sức khỏe, an lành và trường thọ.
Ý nghĩa của phong tục lì xì không nằm ở giá trị vật chất của số tiền trong phong bao mà ở ý nghĩa tinh thần và lời chúc may mắn được trao gửi. Màu đỏ của phong bao tượng trưng cho sự may mắn, tài lộc và xua đuổi những điều không may. Lì xì là biểu tượng của sự quan tâm, yêu thương, là cách để người lớn truyền đạt hy vọng vào tương lai tốt đẹp cho thế hệ trẻ, đồng thời là cách để con cháu thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn đối với người lớn tuổi. Đây là một phong tục tạo nên không khí vui tươi, ấm áp và gắn kết tình cảm gia đình trong những ngày đầu năm mới.
Phong Tục Xuất Hành: Khởi Đầu Thuận Lợi
Phong tục xuất hành đầu năm là một nét đẹp truyền thống của người Việt, thể hiện niềm tin sâu sắc vào việc khởi đầu thuận lợi sẽ mang lại may mắn cho cả năm. Người Việt quan niệm rằng, nếu chọn được ngày tốt, giờ tốt và hướng tốt để ra khỏi nhà lần đầu tiên trong năm mới, thì cả năm đó sẽ đại cát, đại lợi, mọi việc hanh thông. Vì vậy, nhiều gia đình thường xem lịch, chọn giờ và hướng xuất hành cẩn thận trước khi bước chân ra khỏi nhà vào mùng Một Tết.
Hướng xuất hành thường được chọn dựa trên các yếu tố phong thủy, phù hợp với tuổi của gia chủ hoặc hướng hỷ thần, tài thần. Điểm đến đầu tiên khi xuất hành cũng được lựa chọn kỹ lưỡng, có thể là nhà người thân, bạn bè thân thiết để chúc Tết, hoặc đi chùa, đền để cầu an. Phong tục này không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là cách để con người chủ động tạo ra những khởi đầu tích cực, với niềm tin mãnh liệt vào một năm mới tràn đầy thành công, đặc biệt trong công việc, buôn bán, học tập hay các mối quan hệ. Đó là một cách để con người gửi gắm ước nguyện và niềm hy vọng vào vũ trụ.
Xin Chữ Đầu Năm: Cầu Trí Tuệ và Phúc Lộc
Xin chữ đầu năm là một phong tục văn hóa truyền thống đã xuất hiện từ lâu đời, thể hiện sự coi trọng tri thức, chữ nghĩa và những giá trị tinh thần cao đẹp của người Việt. Vào dịp đầu năm mới, mọi người thường đến các ông đồ, các nhà thư pháp để xin những chữ Hán Nôm hoặc chữ Quốc ngữ được viết bằng bút lông, với mong muốn treo trong nhà để cầu mong mọi điều tốt đẹp sẽ đến với gia đình và người thân.
Mỗi người sẽ có những mong muốn khác nhau, và vì thế, họ sẽ xin các dòng chữ khác nhau, nhưng đều chung một mục đích là cầu mong sự tốt lành, gia đình thuận hòa, tài lộc dồi dào, sức khỏe dồi dào, hay sự học hành tấn tới. Các chữ thường được xin như “Phúc” (may mắn, hạnh phúc), “Lộc” (tài lộc), “Thọ” (sống lâu), “An” (bình an), “Đức” (đạo đức), “Tài” (tài năng), “Nhẫn” (nhẫn nại), “Hiếu” (hiếu thảo), “Trí” (trí tuệ),… Phong tục này không chỉ là cách gìn giữ nghệ thuật thư pháp truyền thống mà còn là sự gửi gắm những ước vọng cao đẹp về một cuộc sống có ý nghĩa, đồng thời thể hiện sự tôn trọng đối với những giá trị văn hóa và giáo dục.
Xin chữ đầu năm là một hoạt động truyền thống cần được bảo tồn và lưu truyền
Khai Bút Đầu Năm: Tôn Vinh Học Thức và Khát Vọng
Khai bút đầu năm là một phong tục mang ý nghĩa sâu sắc, kế thừa truyền thống hiếu học, chăm chỉ và không ngừng vươn lên của dân tộc Việt Nam. Phong tục này thường được thực hiện vào sáng mùng Một Tết hoặc vào những ngày đầu tiên của năm mới, khi người học trò hoặc người làm nghề viết lách sẽ cầm bút viết những dòng chữ đầu tiên trong năm. Hành động này thể hiện sự tôn trọng đối với tri thức, sự cần cù và khát vọng thành công trong học tập, công việc.
Nội dung khai bút có thể là những câu đối, bài thơ mang ý nghĩa chúc phúc, cầu an, cầu học hành đỗ đạt, công danh thăng tiến, hoặc chỉ đơn giản là những dòng chữ thể hiện lòng biết ơn và hy vọng. Khai bút đầu xuân nhằm mong muốn có một năm mới thuận lợi, hanh thông, vạn sự như ý, đặc biệt là trong lĩnh vực học vấn và sự nghiệp. Chữ viết đầu năm mới thường thể hiện sự nghiêm túc, cẩn trọng và lòng thành của người viết, đồng thời phản ánh sự tôn trọng của họ với câu chữ và những giá trị tinh thần mà chúng đại diện. Đây là một phong tục truyền thống tốt đẹp, cần được bảo tồn và phát huy trong xã hội hiện đại.
Kiêng Không Quét Rác Ngày Tết: Giữ Lộc Trong Nhà
Kiêng không quét rác ngày Tết là một trong những phong tục lâu đời và phổ biến trong dân gian Việt Nam, xuất phát từ quan niệm tâm linh về tài lộc. Theo truyền thống, trong ba ngày Tết, các gia đình thường kiêng không quét nhà và đổ rác ra khỏi cửa. Nếu có quét dọn, rác sẽ được gom gọn vào một góc nhà chứ tuyệt đối không được đổ đi. Người xưa tin rằng, việc quét rác và đổ rác ra ngoài vào những ngày đầu năm mới đồng nghĩa với việc “quét đi” hay “đổ đi” tài lộc, may mắn của gia đình, khiến cho cả năm bị hao tài của, mất lộc.
Phong tục này không chỉ là một điều kiêng kỵ mà còn là cách để con người thể hiện sự trân trọng những gì mình đang có, đồng thời hy vọng vào sự đủ đầy, sung túc trong năm mới. Dù là một quan niệm mang tính tín ngưỡng, nhưng nó đã ăn sâu vào đời sống người Việt, trở thành một phần không thể thiếu trong các hoạt động đón Tết. Sau khi hết ba ngày Tết, vào sáng mùng Bốn hoặc mùng Năm, rác mới được dọn dẹp và đổ đi một cách cẩn thận, như một nghi thức “mở cửa đón lộc” sau thời gian “giữ lộc” trong nhà.
Tết là mở đầu của một năm mới, và ai cũng mong mình sẽ đạt được những điều may mắn, tốt đẹp nhất. Do đó, những phong tục Tết Nguyên đán dường như đã ăn sâu bám rễ trong đời sống người Việt, trở thành một phần không thể thiếu của bản sắc văn hóa. Đó cũng chính là những truyền thống tốt đẹp mà mỗi người Việt cần trân trọng, giữ gìn và phát huy, để thế hệ mai sau vẫn có thể cảm nhận trọn vẹn ý nghĩa của một cái Tết cổ truyền đậm đà bản sắc dân tộc.
Những phong tục này không chỉ đơn thuần là những hoạt động theo mùa mà chúng còn là “linh hồn” của Tết, nơi những giá trị nhân văn sâu sắc như lòng hiếu thảo, tình đoàn kết, sự biết ơn và niềm tin vào tương lai được thể hiện rõ nét nhất. Qua từng phong tục, người Việt tìm thấy sự bình yên, niềm vui và nguồn năng lượng mới để khởi đầu một năm đầy hứa hẹn.
Từ những hoạt động chuẩn bị chu đáo như cúng ông Công, ông Táo, dọn dẹp nhà cửa, gói bánh chưng, đến những nghi thức đón năm mới như cúng tất niên, đón Giao thừa, xông đất, mừng tuổi, xin chữ, mỗi phong tục đều góp phần tạo nên một bức tranh Tết Nguyên đán sống động và đầy màu sắc. Chúng là minh chứng cho một nền văn hóa giàu truyền thống, nơi quá khứ và hiện tại hòa quyện, tạo nên một bản sắc không thể trộn lẫn. Việc gìn giữ và phát huy những phong tục này không chỉ là bảo tồn di sản mà còn là cách để mỗi người Việt luôn tự hào về cội nguồn và bản sắc của mình, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập hiện nay.